Verslag: Jezelf iets wijsmaken – de kracht en valkuil van zelfovertuiging
1. Inleiding
De uitdrukking “jezelf iets wijsmaken” klinkt vaak negatief of naïef, alsof iemand zichzelf voor de gek houdt. Maar in werkelijkheid is het een krachtig mentaal mechanisme dat diep verweven zit in hoe wij denken, voelen en handelen. Het gaat hierbij om zelfovertuiging – de neiging van mensen om bepaalde ideeën, waar of niet, zó vaak te herhalen of geloven dat ze een realiteit worden in hun beleving.
2. Wat betekent ‘jezelf iets wijsmaken’?
“Jezelf iets wijsmaken” betekent dat je een mentale overtuiging creëert of vasthoudt, vaak zonder objectief bewijs, en deze als waarheid ervaart. Dit kan bewust of onbewust gebeuren. Deze overtuiging beïnvloedt je denken, emoties, keuzes en gedrag.
Er zijn grofweg twee vormen:
– Negatieve zelfovertuiging: “Ik ben niet goed genoeg.” / “Mensen mogen mij niet.”
– Positieve zelfovertuiging: “Ik ben sterk.” / “Ik kan dit aan.”
3. Psychologische mechanismen
a. Cognitieve dissonantie
Als onze acties niet overeenkomen met onze overtuigingen, proberen we onszelf te overtuigen dat het gedrag toch klopt. Dit is hoe we innerlijke spanning (dissonantie) verminderen.
Voorbeeld: Je eet ongezond maar zegt tegen jezelf: “Ach, je leeft maar één keer.”
b. Confirmation bias
We zoeken selectief naar informatie die past bij wat we al geloven. Een overtuiging wordt zo versterkt door hoe we de wereld filteren.
c. Self-fulfilling prophecy
Wat je gelooft, beïnvloedt je gedrag op zo’n manier dat het geloof uiteindelijk waar wordt.
Voorbeeld: Als je denkt dat je nooit een relatie zult vinden, straal je onzekerheid uit – wat die kans kleiner maakt.
d. Neuroplasticiteit
De hersenen zijn veranderbaar. Overtuigingen die je vaak herhaalt, versterken neurale verbindingen, waardoor het automatische gedachtepatronen worden.
4. Praktische voorbeelden uit het dagelijks leven
1. Lage zelfwaarde – “Ik kan dat toch niet” – mensen vermijden kansen uit angst te falen, en blijven daardoor stilstaan.
2. Sociale angst – “Ik ben niet interessant” – leidt tot teruggetrokken gedrag, wat bevestigt dat anderen je links laten liggen.
3. Relaties – “Hij/zij kan veel beter krijgen dan mij” – dit ondermijnt je gedrag, waardoor de relatie onder druk komt.
4. Succes en groei – mensen die zichzelf wijsmaken dat ze succesvol kunnen worden, nemen meer risico’s en blijven doorzetten.
5. Positieve kracht van zelfovertuiging
Zelfovertuiging kan een motiverende en helende werking hebben als je deze bewust inzet. Denk aan:
– Affirmaties (“Ik ben waardevol”, “Ik leer van fouten”)
– Visualisatie van succes
– Mentale voorbereiding voor prestaties (topsport, spreken, examens)
Hierbij verandert niet de realiteit zelf, maar je houding tegenover die realiteit – en dat maakt een groot verschil.
6. Gevaren en valkuilen
– Zelfbedrog: Je kunt je zo vastbijten in een leugen over jezelf dat je de waarheid ontloopt.
– Vastdenken: Je overtuigingen kunnen je ontwikkeling blokkeren.
– Afhankelijkheid van positieve bevestiging van buitenaf (in plaats van van binnenuit).
7. Conclusie
Jezelf iets wijsmaken is een fundamenteel menselijke neiging. Het is geen zwakte, maar een vorm van mentale zelfsturing. Hoe je dit mechanisme inzet – negatief of positief – bepaalt in grote mate hoe je leven zich ontwikkelt. Door bewust te worden van je overtuigingen en deze actief bij te sturen, kun je jezelf versterken in plaats van beperken.
8. Slotgedachte
“Je bent niet wat je denkt dat je bent. Maar je wordt wél wat je denkt dat je bent.”
Dit is de basis, als ik het uitgewerkt heb, deel ik deze!